عرقیجات
بهداشتی
معجون ها
داروهای گیاهی
عسل هاتعریف کیست و انواع آن
مقدمه
کیست در پزشکی نوین به حفره‌ای بسته پر از مایع یا مواد نیمه‌جامد گفته می‌شود، اما در منابع طب سنتی علت اصلی آن بیشتر به سوءمزاج، تجمع اخلاط و انسداد مجاری بدن برمی‌گردد. وقتی بدن نتواند مواد زائد و رطوبت‌های اضافی را دفع کند، این مواد در بافت‌ها جمع می‌شوند و به‌تدریج توده‌ای شبیه کیسه یا غده تشکیل می‌دهند که همان کیست است.
از دیدگاه حکمای قدیم، کیست‌ها نتیجه ضعف قوه مدبره بدن و نشانه‌ای از عدم تعادل میان اخلاط چهارگانه (خون، صفرا، بلغم و سودا) هستند. به همین دلیل در طب سنتی، هر نوع کیست ریشه و توجیه خاص خود را دارد.
انواع کیست از نگاه طب سنتی
۱. کیست تخمدان
در بانوان شایع است و طب سنتی آن را بیشتر به سردی رحم و غلبه بلغم یا سودا نسبت می‌دهد. این سوءمزاج باعث می‌شود خون‌رسانی و عملکرد طبیعی رحم دچار اختلال شود و رطوبت‌های اضافی در تخمدان جمع شوند. گاهی هم به علت پرخوری غذاهای سنگین و غلیظ یا سبک زندگی کم‌تحرک شدت پیدا می‌کند.
۲. کیست مویی (پیلونیدال)
این کیست معمولاً در پایین کمر ایجاد می‌شود. حکمای طب سنتی آن را نتیجه‌ی انسداد مجاری و تجمع مواد زائد می‌دانند. وقتی بدن فرصت دفع مواد فاسد را پیدا نکند، آن‌ها در نقطه‌ای ضعیف جمع می‌شوند و باعث برآمدگی و التهاب می‌گردند.
۳. کیست چربی (سباسه)
کیست‌های چربی در اثر انسداد مجاری پوستی پدید می‌آیند. در نگاه طب سنتی این حالت ناشی از رطوبت زیاد و غلبه بلغم در پوست است. پوست نمی‌تواند تعریق و چربی خود را به‌درستی دفع کند، بنابراین رطوبت حبس‌شده به صورت کیسه‌ای برجسته ظاهر می‌شود.
۴. کیست کلیه
این نوع در سونوگرافی‌ها بسیار دیده می‌شود. طب سنتی علت آن را در اختلال مزاج کلیه و ضعف قوه دافعه بدن می‌داند. اگر کلیه نتواند رطوبت‌ها را به‌خوبی از بدن دفع کند، این مواد در بافت کلیه جمع شده و به‌تدریج کیست شکل می‌گیرد. بسته به اینکه مزاج کلیه به سمت سردی یا گرمی تغییر کرده باشد، کیفیت این کیست‌ها هم فرق می‌کند.
۵. کیست دندان
در اطراف ریشه دندان یا لثه به وجود می‌آید. حکما آن را به فساد و انحراف اخلاط در دهان نسبت داده‌اند. وقتی سودا یا بلغم فاسد در بافت‌های لثه بماند، همراه با عفونت باعث شکل‌گیری کیست و تورم می‌شود. این حالت بیشتر در افرادی دیده می‌شود که بهداشت دهان را رعایت نمی‌کنند یا سوءمزاج گوارشی دارند.
۶. کیست سینه
در خانم‌ها به صورت توده‌های نرم و پر از رطوبت در بافت سینه ظاهر می‌شود. از نگاه طب سنتی این حالت ناشی از سوءمزاج سرد و مرطوب در بافت سینه است. رطوبت‌های غلیظ که بدن نتوانسته آن‌ها را دفع کند، در این ناحیه جمع شده و به صورت کیست آشکار می‌شوند.
۷. کیست مغزی
کم‌تر شایع است، اما در طب سنتی علت آن را انسداد مجاری رطوبت در مغز و غلبه سودا یا بلغم ذکر کرده‌اند. در این حالت، مواد زائدی که باید از مغز خارج شوند، در بخشی از بافت محبوس می‌مانند و به‌صورت کیسه‌ای پر از مایع جمع می‌شوند.
جمع‌بندی
کیست‌ها در نگاه نوین به‌عنوان توده‌هایی پر از مایع تعریف می‌شوند، اما طب سنتی آن‌ها را نشانه‌ای از سوءمزاج، ضعف قوه هاضمه و تجمع اخلاط فاسد می‌داند. این دیدگاه کمک می‌کند تا در کنار شناخت انواع کیست، به ریشه‌های درونی بیماری و نقش تعادل مزاج در سلامت بدن توجه بیشتری شود.